Jakie są zasady zlecania pracownikom pracy zdalnej? Czy mierzenie pracownikom temperatury jest legalne? Czy pracodawca może udzielać pracownikom urlopów bezpłatnych i wypoczynkowych w czasie epidemii? Polecamy zestaw pytań i odpowiedzi, który opracowali nasi eksperci – r.pr. dr Magdalena Rycak oraz adw. dr Artur Rycak, wykładający na studiach podyplomowych Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych.
- W jaki sposób i kiedy pracodawca może zlecić pracownikom pracę zdalną?
Zlecenie pracy zdalnej może być dokonane w każdej formie, w tym na piśmie, pocztą elektroniczną czy smsem. Specustawa umożliwiła pracodawcom zlecenie pracy zdalnej pracownikom bez względu na to czy i jak określono miejsce wykonywania pracy w umowie o pracę. Jedyną przesłanką zastosowania tego przepisu jest „cel przeciwdziałania COVID-19”. Oznacza to, że w obecnej sytuacji pracodawca w zasadzie w każdym przypadku, gdy wykonywanie przez pracownika pracy zdalnej jest możliwe, może polecić jej wykonywanie na okres 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
- Czy przy pracy zdalnej można kontrolować czas pracy?
W przypadku pracowników wykonujących okazjonalnie pracę w domu pracodawcy mają utrudnioną możliwość kontrolowania ich czasu pracy. Dobrym rozwiązanym może tu być wprowadzenie takim pracownikom zadaniowego czasu pracy, o którym mowa w art. 140 k.p.
Zadaniowy czas pracy jest szczególnym, elastycznym rodzaje czasu pracy. W systemie tym czas pracy pracownika określony jest wymiarem jego zadań. Zadania robocze powinny być ustalone tak, aby pracownik mógł je wykonać w ramach norm czasu pracy określonych w art. 129 k.p., czyli w ciągu 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w 5-dniowym tygodniu pracy.
- Czy pracodawca może zlecić prace zdalną tylko części pracowników, np. tym, którzy mają dzieci?
Pracodawca ma prawo zlecić wykonywanie pracy zdalnej tylko części pracowników, przy czym powinien to uzasadnić obiektywnymi okolicznościami. W przeciwnym wypadku mógłby narazić się na zarzut dyskryminacji.
Nie stanowi dyskryminacji pracowników nie wychowujących dzieci sytuacja, w której zlecenie pracy zdalnej dotyczy tylko osób opiekujących się osobiście dziećmi. Występuje tu bowiem obiektywne uzasadnienie dla decyzji pracodawcy.
- Czy pracodawca może udzielić pracownikom urlopu bezpłatnego? Czy pracodawca może udzielić pracownikom urlopu wypoczynkowego na czas zagrożenia epidemicznego? Co z urlopami zaległymi za wcześniejszy rok kalendarzowy?
Urlop bezpłatny udzielany jest na pisemny wniosek pracownika. Pracodawca nie może więc udzielić go pracownikowi bez jego zgody i bez jego wniosku. Urlop wypoczynkowy może zostać udzielony, ale tylko za zgodą pracownika, w szczególności jeżeli zaplanował już termin urlopu w innym okresie. W przypadku urlopów zaległych pracodawca może udzielić pracownikowi takiego urlopu. Pracodawca może „wysłać” pracownik na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok SN z 24.01.2006 r., I KP 124/05).
- Czy pracodawca może badać temperaturę pracowników?
Pracodawca jest uprawniony, a na niektórych stanowiskach pracy wręcz zobowiązany do przeprowadzania prewencyjnych kontroli temperatury pracowników oraz osób trzecich, jeżeli zachodzi konieczność zachowania pełnego bezpieczeństwa zatrudnionych pracowników, a także osób trzecich z uwagi na charakter wykonywanej pracy, zwłaszcza tam, gdzie pracownicy pracują w bliskiej odległości od siebie. Pracodawca ma obowiązek nie dopuścić do pracy pracownika, którego podejrzewa o stan chorobowy stwarzający zagrożenie epidemiologiczne.
- Czy pracodawca podejrzewając oznaki choroby zakaźnej u pracownika, może nie dopuścić go do pracy?
Pracodawca nie ma też prawa dopuścić do pracy pracownika, który nie jest zdolny do wykonywania pracy.
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy(art. 128 k.p.). Podstawową przesłaną pozostawania do dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do wykonywania pracy. Pracownik nie zdolny do wykonywania pracy, nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, chyba że dostarczy pracodawcy zwolnienie lekarskie lub zostanie wydana decyzja inspektora sanitarnego o objęciu go kwarantanną.